02
Decअनुसन्धानमूलक एक दिन कार्यशाला गोष्ठी सम्पन्न
विश्वशान्ति चिरन मिलन क्याम्पस अनुसन्धान व्यवस्थापन समिति,, मानविकी तथा सामाजिक शास्त्र संकाय तथा व्यवस्थापन संकायको संयुक्त आयोजनामा आज मिति २०८२ मंसिर ९ गते स्ना तहका विद्यार्थी केन्द्रित एक दिने अनुसन्धानमूलक कार्यशाला गोष्ठी सम्पन्न गरियो । कार्यक्रममा को शीर्षक One Day Workshop on the Fundamentals of Research Paper Writing’ रहेको थियो । कार्र्यक्रमलाई औपचारिक बनाउँदै कार्यक्रम सञ्चालक सत्यराज जोशीले प्रमुख अतिथि क्याम्पस प्रमुख नेत्रप्रसाद न्यौपाने, प्रमुख प्रशिक्षक डा.शिवराम पाण्डे, प्रशिक्षक लक्ष्मीनारायण मिश्र, सहायक क्याम्पस प्रमुख, उपस्थित प्राध्यापक, सहभागी विद्यार्थीहरुलाई आसन ग्रहण गराउँदै कार्यक्रमको औचित्यमाथि प्रकाश पार्नुभएको थियो ।
प्रथम प्रशिक्षकका रुपमा लक्ष्मीनारायण मिश्रले आफ्नो प्रस्तुतिमा लेखाइको महत्व, लेखनशैली, क्रमिकता, सारगर्भितता आदिका विषयमा प्रकाश पार्दै अनुसन्धानमा लेखनको विषय प्रभाकारिता रहने विषयमा आफ्रनो प्रस्तुति दिनुभएको थियो । कार्यक्रमका प्रमुख आकर्षक तथा प्रमुख प्रशिक्षक डा.पाण्डेले अनुसन्धानको शीर्षक, अनुसन्धानका अंगप्रत्यहरुका विषयमा विस्तुत चर्चा गर्नुभएको थियो । त्यसै गरी अर्का प्रशिक्षक सत्यराज जोशीले अनुसन्धान लेखनका प्रत्येक शीर्षकभित्र रहेर लेख्नुपर्ने आधारभूति विषयलाई प्रस्तुत गर्नुभएको थियो ।
करिब २ घण्डको प्रशिक्षणपश्चात मानविकी संकायका विभागीय प्रमुख लक्ष्मीनारायण मिश्रले सहभागीहरुलाई धन्यवाद गर्दै कार्यक्रम सफल भएको सन्दर्भलाई जोड्नुभयो । त्यसै गरी सहभागीहरुमध्ये उप्राध्यापक सुदर्शन अधिकारीले सहभागिताबाट उल्लेख्य उपलब्धि भएको कुरालाई स्वीकार गर्नुभयो ।
कार्यक्रमको अन्त्यमा सहभागीहरुलाई क्याम्पस प्रमुख लगायत अतिथिहरुबाट प्रमाणपत्र वितरण गरिएको थियो । क्याम्पस प्रमुखले प्रमुख प्रशिक्षक डा.शिवराम पाण्डेलाई मायाको चिनो प्रदान गर्नुभएको थियो ।
यस शीर्षकले विद्यार्थीहरुमा कस्तो उपलब्धि हासिल गरेको छ ? त्यसलाई विस्तृत रुपमा चर्चा गर्नुहोस् ।
क्याम्पसका स्नातक तहका विद्यार्थीलाई लक्षित गरी आयोजना गरिएको ‘One Day Workshop on the Fundamentals of Research Paper Writing’ ले सहभागी विद्यार्थीहरूमा बहुआयामिक उपलब्धि, सीप र व्यावहारिक दक्षता अभिवृद्धि गरेको छ। कार्यशाला छोटो समयको भए पनि यसले विद्यार्थीहरूको शैक्षिक, अनुसन्धानात्मक र व्यावहारिक क्षमतामा उल्लेखनीय प्रभाव पारेको छ।
१. अनुसन्धानप्रतिको बोध र अवधारणामा स्पष्टता
कार्यक्रममा प्रशिक्षकहरूले अनुसन्धानका आधारभूत अवधारणा, शीर्षक चयन, लेखनशैली, संरचना, अंग–अवयव जस्ता मूलभूत तर महत्वपूर्ण पक्षमा प्रकाश पारेका कारण विद्यार्थीहरूले—
अनुसन्धान भनेको के हो,
किन आवश्यक हुन्छ,
कसरी सुरु गर्ने,
एक प्रभावशाली अनुसन्धानको संरचना कस्तो हुन्छ
भन्ने विषयमा स्पष्ट र व्यवस्थित ज्ञान प्राप्त गरे।
२. अनुसन्धान लेखनमा आवश्यक सीप विकास
लक्ष्मीनारायण मिश्र र सत्यराज जोशीजस्ता प्रशिक्षकले लेखनशैली, लेखनको क्रमिकता, सारगर्भितता, विश्लेषणात्मक दृष्टिकोण, तर्कसम्बद्धता, उद्धरण पद्धति आदि विषयमा प्रकाश पार्दा विद्यार्थीहरूले—
प्रभावकारी लेखन गर्न
क्रमबद्ध र उद्देश्यपूर्ण रिपोर्ट/पेपर तयार गर्न
भाषिक सान्दर्भिकता र प्रस्तुतीकरण सुधार गर्न
महत्वपूर्ण सीप विकास गरेका छन्।
३. अनुसन्धानका विभिन्न विभाग/अंगबारे व्यावहारिक ज्ञान
डा. शिवराम पाण्डेको विस्तृत प्रस्तुति विशेष रूपमा उपयोगी रह्यो। उहाँले—
समस्या वक्तव्य,
उद्देश्य,
गद्य–समीक्षा (literature review),
विधि–शास्त्र (methodology),
तथ्य सङ्कलन,
विश्लेषणका तरिका,
निष्कर्ष र सुझाव
जस्ता अंगहरूको महत्व, स्वरूप र लेखनका मापदण्डहरू स्पष्ट रूपमा व्याख्या गर्नुभयो ।
यसले विद्यार्थीमा अनुसन्धानको सम्पूर्ण प्रक्रियाप्रति व्यापक दृष्टिकोण विकास गर्यो।
४. आत्मविश्वास र प्रेरणामा वृद्धि
कार्यक्रममा सहभागी प्रशिक्षक, अतिथि तथा क्याम्पस प्रशासनको सहभागिताले विद्यार्थीहरूमा—
आफू पनि सक्षम अनुसन्धानकर्ता बन्न सक्ने, भविष्यमा अनुसन्धान, लेखन र प्रष्टिकरणमा सक्रिय भूमिका खेल्न सकिने जस्ता कुरामा आत्मविश्वास बढायो।
उप्राध्यापक सुदर्शन अधिकारीलगायत सहभागीहरूको अनुभवले पनि प्रशिक्षण अत्यन्त लाभदायी रहेको पुष्टि गर्यो।
५. व्यवहारिक ज्ञान: अनुसन्धानको वास्तविक लेखन अभ्यासको झल्को कार्यशालामा प्रस्तुत गरिएको सामग्री र प्रत्यक्ष सिकाइले विद्यार्थीले—
अनुसन्धान लेखनमा ध्यान दिनुपर्ने सूक्ष्म पक्ष,
शीर्षकअनुसार उपशीर्षक विस्तार गर्ने तरिका,
तथ्यलाई तर्कसंग मिलाएर लेख्ने अभ्यास
जस्ता व्यावहारिक पक्ष सिके।
यो धेरै विद्यार्थीको लागि पहिलो गम्भीर अनुसन्धान परिचयका रूपमा अत्यन्त उपयोगी बन्यो।
६. शैक्षिक वातावरणमा सकारात्मक प्रभाव
यस्ता कार्यक्रमले क्याम्पसमा—अनुसन्धानमैत्री वातावरण निर्माण, शिक्षक–विद्यार्थीको शैक्षिक सहकार्य विस्तार,
अध्ययनभन्दा पनि 'सीप अभिवृद्धि' मा जोड दिने संस्कार
बनाउन मद्दत पुर्यायो।
सहभागी विद्यार्थीहरूले प्रमाणपत्र प्राप्त गर्दा उनीहरूमा उत्साह, गौरव र निरन्तर सिकाइको भावना बढ्यो।
७. भविष्यका शैक्षिक–व्यावसायिक प्रयोजनका लागि उपयोगी यस प्रशिक्षणपछि विद्यार्थीहरूले—स्नातक तहको अनुसन्धान परियोजना, वर्कशप, रिपोर्ट, सेमिनार पेपर,
स्नातकोत्तर तहमा आवश्यक हुने अनुसन्धान लेखन
आदि सबै क्षेत्रमा ठोस आधार तयार पारे।
निष्कर्ष
एक दिने भए पनि यस अनुसन्धान कार्यशालाले विद्यार्थीहरूलाई अनुसन्धान लेखनका आधारभूत सिद्धान्त, व्यावहारिक सीप, संरचनागत ज्ञान, लेखनशैली र तर्कशील सोच प्रदान गरी उनीहरूलाई भविष्यमा सक्षम अनुसन्धानकर्ता बन्ने आधार मजबूत बनाएको छ।
यो कार्यक्रम विद्यार्थीहरूको शैक्षिक उत्कर्ष, अनुसन्धानप्रतिको आकर्षण र व्यावहारिक लेखन क्षमता अभिवृद्धि गर्ने दृष्टिले अत्यन्त सफल र प्रभावकारी रह्यो।
